Astım havayollarının (bronşların) aşırı duyarlılığı ile karakterli bir hastalıktır. Bunun temel nedeni, bronşların yüzeyini döşeyen, epitel adı verilen tabakanın hasarlanması, bütünlüğünün bozulmasıdır. Neden bazı insanlarda astım geliştiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, uygun genetik altyapıya sahip bireylerin çeşitli çevresel faktörlere maruz kalması sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Çeşitli etkenler astım gelişme riskini arttırabilmektedir:
- Ailede astım tanılı başka bireylerin varlığı
- Bilinen bir alerji öyküsü (saman nezlesi, ilaç alerjisi vb)
- Aşırı kilo
- Sigara içme ya da sigara dumanına düzenli maruz kalma
- Evde ya da işyerinde toz ya da duman ya da kimyasallara maruziyet
Çeşitli etkenler astımı tetikleyebilir ve bu etkenler her hastada farklı olabilir. Bu etkenler arasında alerji (daha çok genç hastalarda), solunum yolu enfeksiyonları, meslekle ilişkili ya da çevre kökenli toz ve duman maruziyetleri, hava kirliliği, gastroözofageal reflü, soğuk hava, ekzersiz, çeşitli ilaçlar (aspirin ve benzerleri, beta-bloker olarak adlandırılan bazı kalp ilaçları) sayılabilir. Her hastada tetikleyicilerin ne(ler) olduğu belirlenemeyebilir.
Astım ataklarla seyreder. Diğer bir anlatımla, hastanın solunumu zaman zaman tümüyle normal olabilirken, tetikleyicilerin etkisiyle aniden bozulabilir. Bu ataklarda, hastada nefes darlığı, hışıltılı solunum, göğüste sıkışıklık hissi, inatçı, kuru öksürük gibi yakınmaların tümü ya da bazıları ortaya çıkar ve günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Hastalık ağırlaştıkça, hastanın yakınmaları süreklilik kazanabilir, solunum fonksiyonları normale dönmeyebilir.
Aşağıdaki durumlarda astımın kötüleştiği (hastalığın kontrol altında olmadığı) düşünülebilir:
- Astım ile ilişkili yakınmaların sıklaşması ve/veya daha ağırlaşması
- Nefes kapasitesinde azalma
- Sık rahatlatıcı ilaç (nefes açıcı sprey) kullanma ihtiyacı
Ne zaman doktora görünmeniz uygun olur ?
- Daha önceden size astım tanısı konulmadı ama solunum yakınmalarınız nedeniyle astım olabileceğinizi düşünüyorsunuz. Astım doğru tedaviyle tümüyle kontrol altına alınabilir ve yaşam kaliteniz normale dönebilir ya da çok yükselebilir.
- Astım tanınız var, düzenli tedavi uyguluyorsunuz. Astımınızın tam kontrol altında olup olmadığının izlenmesi, değerlendirilmesi için belli aralıklarla doktor kontrolu yararlı olacaktır.
- Astım yakınmalarınız arttı. Çok zaman kaybetmeden, mümkünse, yakınmalarınızın artmasının olası nedeninin belirlenmesi ve tedavinizde uygun değişikliklerin yapılması için doktorunuzun görmesi gereklidir.
Astımın kontrol altında olmaması durumunda ne tür tehditler ortaya çıkabilir ?
- Daha sık ve daha ağır astım atakları gelişebilir. Bu ataklar yaşam kalitesini, iş yaşamını ve sosyal yaşamı etkilemenin ötesinde, yaşamsal tehdit oluşturabilir. Bu ataklar nedeniyle daha fazla ilaca ihtiyaç duyulabilir, daha sık acile başvurmak gerekebilir.
- Uzun vadede, astımdaki havayolu darlığı kalıcı hale gelebilir, KOAH gelişebilir.
